Wandelroute door Westerdok & de Westelijke Eilanden

1. IJdok

Op het puntje van de Westerdoksdijk staat het prachtige kunstwerk van Guido Beelen. Het kunstwerk symboliseert de historische en hedendaagse bedrijvigheid in de stad en is een artistieke vertaling van een zeecontainer, met de wanden vervangen door cirkels. Het vertaalt waarden als werklust, saamhorigheid, ondernemerszin en verbindt het lokale met het internationale. De locatie is bewust gekozen. Het IJ was en blijft de belangrijke levensader van Amsterdam (naast de Amstel). Daarnaast vinden ten noorden van het IJ op dit moment de grootste stedelijke ontwikkelingen van Amsterdam plaats en het beeld staat dan ook op de grens tussen de oude binnenstad en daar waar de stad groeit.

IJdok

2. Het Stenen Hoofd

De voormalige havenpier Het Stenen Hoofd stamt uit 1902. Deze pier en de daarop gebouwde loods zijn tot 1968 gebruikt voor de overdracht van goederen van aangemeerde schepen op vrachtwagens en treinen. Ook vertrok van deze haven de Holland-Amerika-lijn. Het Stenen Hoofd bestaat uit een bak zand in het IJ die gedragen wordt door maar liefst 11.000 palen. Eind jaren 70 werd de loods vanwege instortingsgevaar afgebroken en is de kop van de pier afgegraven. Met deze ingreep is de kenmerkende lagune ontstaan waar nog altijd de restanten van de betonnen fundering te zien zijn.

• Het Stenen Hoofd | Westerdoksdijk 1

3. Zoutkeetsgracht

De gracht is vernoemd naar de zoutketen (een werkplaats voorzien van een kookinrichting om een geconcentreerde zoutoplossing in te dampen en het zout te laten kristalliseren) die in de 17e- en 18e-eeuw aan beide zijden van de gracht stonden.De noordelijke gevelwand van die gracht bestaat bijna geheel uit 20e-eeuwse bebouwing op 3 oude pakhuizen, die dan ook rijksmonumenten zijn, na. In deze buurt zijn ook vele gevelstenen te zien, dus vergeet niet om af en toe omhoog te kijken. Zo zie je op verschillende gevelstenen afbeeldingen van vissen die verwijzen naar de visvangst. En aan het einde van de Zoutkeetsgracht, op de hoek, zie je een keramisch tableau De Zwaaiende Fietser van F. Starik. Hij maakte hiermee een zelfportret met als idee dat dit tableau een 'denkbeeldige groet is, die een bijdrage levert aan een opgewektere wereld'. Naast dit tableau zijn er nog 15 identieke tableaus te vinden op 8 straathoeken in de Spaarndammerbuurt en 8 in de Staatsliedenbuurt.

• Zoutkeetsgracht

4. Planciusstraat

De straat kreeg zijn naam in 1875 en werd genoemd naar predikant en zeevaartkundige Petrus Plancius (155-1622). Eerder was dit De Schans aan de Smallepadsgracht. De eerste woningbouwvereniging van Nederland, VAK, bouwde hier haar eerste grote complex met arbeiderswoningen, dat model moest staan voor betere huisvesting van de arbeidersklasse. Het Planciusblok (uit 1858) is gebouwd door Pieter Hamer en is nu een rijksmonument. Tijdens de bouw heette de straat nog het Smallepad en stond het blok langs het voormalige Westerplantsoen dat was aangelegd op de voormalige stadswal. Voor de aanleg van het Westerkanaal werd dit plantsoen helemaal afgegraven.

• Planciusstraat

5. Sloterdijkerbrug

De Sloterdijkerburg is een dubbele houten ophaalbrug die de Sloterdijkerstraat verbindt met Prinseneiland. Het is de enige dubbele houten ophaalbrug in deze buurt die zich nog in originele staat bevindt. De brug is sinds 1995 een gemeentelijk monument.

• Sloterdijkerburg | Prinseneilandsgracht

6. Prinseneiland

Dit eiland, aanvankelijk het Middeneiland genoemd, is mogelijk naar de (eerste 3) Prinsen van Oranje vernoemd. Het eiland was bestemd voor houtopslag en teer. Tot na de Tweede Wereldoorlog woonden er nauwelijks mensen op het Prinseneiland. Van de 900 pakhuizen in Amsterdam stonden er ruim 100 op het Prinseneiland. Het eiland werd herontdekt door kunstenaars en is sindsdien veranderd in een aantrekkelijke woon- en werkbuurt.

• Prinseneiland

7. Palmentuin

De palmentuin bij Prinseneiland 40 is één van de openbare tuintjes die zich in dit gebied bevinden. Deze verborgen parel is een oase van rust en je waant je er even in de tropen.

• Palmentuin | Prinseneiland 40

8. Realeneiland

Het Realeneiland, aanvankelijk Achtereiland, werd vernoemd naar de familie Reael, die er grond bezat. In 1617 werd op het Achtereiland begonnen om goedkope grond te verstrekken aan haringvissers van buiten de stad. Aan de Zandhoek, de zijde die grensde aan het IJ werd in 1648 een haringpakkerij gebouwd door de familie Reael. De gevelsteen met de Gouden Reaal, een Spaans/Portugese munt (in dit geval met een afbeelding van Keizer Karel V), die aan het begin van de 17e-eeuw over de hele wereld kon worden gebruikt, maakte in de 20e-eeuw nog zoveel indruk dat de hele buurt zo ging heten.

• Realeneiland

9. Bickerseiland

Het Bickerseiland, oorspronkelijk het Vooreiland, werd vernoemd naar de koopmansfamilie Bicker die er grond bezat. Op het Bickerseiland waren hier een tiental scheepswerken. Al in een vroeg stadium werd er een jachthaven aangelegd. Er stond vanaf 1660 een driebeukige houten kerk die omstreeks 1736 is vervangen door een stenen gebouw. Nadat deze Eilandskerk in 1939 werd gesloten en in 1950 afgebroken, zijn de zerken gebruikt voor de restauratie van de vloer van de Martinikerk in Bolsward. Delen van de inboedel kwamen in een restaurant aan de Haarlemmerstraat terecht. Het Bickerseiland is geen eiland meer sinds de aanleg van de spoordijk tussen Westerdok en Westerpoort (1878) voor de Spoorlijn Den Helder - Amsterdam.

• Bickerseiland

10. Kinderboerderij De Dierencapel

Op Bickersgracht tegenover nummer 207, bevindt zich een kinderboerderij. Deze kleinschalige boerderij is sfeervol gelegen aan het water op het Bickerseiland en wordt gerund door vrijwilligers. De kinderboerderij wordt ook ingezet om er een leerzaam centrum voor de buurt te maken waar dierenwelzijn hoog in het vaandel staat. Er wordt gewerkt met adoptiecentra en het DOA-asiel, omdat het belangrijk is dat dieren een tweede kans krijgen.

• Kinderboerderij De Dierencapel | Bickersgracht 207