Urban Farming: Boeren in de stad

Dit artikel werd in uitgebreide vorm gepubliceerd in de Uitkrant en geschreven door Kim van der Meulen.

Voedsel van eigen bodem is in trek: op een kaart van de gemeente met stadslandbouwprojecten, staan ruim 150 initiatieven in en rondom de stad. Urban farming is de productie van voedsel in en om de stad. Veel moes- en kruidentuinen, maar ook stadsboerderijen, voedselbossen, varkenshouderijen, dakmoestuinen en vertical farming-projecten zoals GrowY in Zuidoost, waar kruiden, groenten en kiemplantjes gestapeld groeien. En dan zijn er nog restaurants als De Kas, Bolenius en Foer, waar chef-koks foerageren uit de directe omgeving, oogsten in hun eigen tuin en vooral producten van lokale boeren gebruiken. Exacte cijfers van het aantal projecten door de jaren heen ontbreken, maar veel urban farming-initiatieven dateren van de laatste vijftien jaar. In de wijngaard van Wijn van Bret kun je onder andere je eigen biologische wijn leren maken.

Meer waardering voor lokale producten

"Mensen worden zich er steeds meer van bewust waar hun voedsel vandaan komt en zetten zich af tegen massaconsumptie", zegt Jitske van der Goot. Zij is projectleider bij Van Amsterdamse Bodem en De Gezonde Stad, platforms die Amsterdammers informeren over gezond en duurzaam eten, en stimuleren om duurzame keuzes te maken. "Daardoor ontstaat meer waardering voor lokale, ambachtelijke producten."

Voedselverspilling aanpakken

Dirk Koolen heeft een circulaire varkenshouderij, met een missie: voedselverspilling voorkomen. Bij De Herkomst worden zijn Nederlandse Landvarkens – een zeldzaam ras – dan ook gevoerd met gft-afval van lokale bedrijven. “Dertig procent van het voedsel dat geproduceerd wordt voor consumptie, belandt niet op ons bord. De duurzaamste oplossing, zolang we dierlijke producten blijven eten, is die reststromen direct, zonder tussenschakels, aan landbouwhuisdieren geven. De varkens krijgen hier bovendien een goed leven; ze kunnen natuurlijk gedrag vertonen.” Bij het stadslandbouwproject NoordOogst in Amsterdam Noord kun je de duurzame voedselketen zien en proeven. 

Urban farming verbindt

Dat het leuk kan zijn lokale producenten te leren kennen, ontdekten veel Amsterdammers in coronatijd. ”Support your locals was een groot succes”, zegt van der Goot . “Uit onderzoek van De Gezonde Stad blijkt dat Amsterdammers in die periode ook vaker naar de lokale bakker of groenteboer gingen – mensen zochten sowieso meer groen in de stad op. Toen vraag en aanbod niet meer op elkaar aansloten, werd de kwetsbaarheid van het voedselsysteem ineens heel duidelijk. Als je eten óók uit de directe omgeving komt, en niet vanuit de hele wereld geïmporteerd hoeft te worden, maakt dat het systeem stabieler.” Yildiz Hensel en Teun Craenen van Kayatree Permaculture ontwerpen en leggen eetbare tuinen aan.

Groene daken zorgen voor een leefbaardere stad

Urban farming maakt de stad ook leefbaarder: meer groen betekent minder CO2-uitstoot, meer zuurstof, meer biodiversiteit en koelere zomers. In een stad waar 6 procent van de gebouwen een groen dak heeft, kan de zomertemperatuur wel 1,5 graad lager zijn dan in een ‘grijze’ stad, volgens onderzoek van de HvA. Reden genoeg voor de gemeente om stadslandbouw te stimuleren. Volgens Frank Bakkum, planoloog bij Ruimte en Duurzaamheid van de gemeente Amsterdam is stadlandbouw een vorm van groen die daarbij past en belangrijk is voor de stad. Niet alleen omdat het buurten groener maakt, maar ook omdat het mensen in contact brengt met elkaar en met voedsel. Mediamatic onderzoekt met voedselexperimenten de mogelijkheden van urban farming.

De toekomst van urban farming

"Hoewel sceptici weleens vraagtekens zetten bij de winstgevendheid van urban farming, zet Amsterdam er vol op in. De gemeente is optimistisch over de toekomst ervan", zegt Frank Bakkum. "Het toenemende aantal community supported agricultures, een samenwerking tussen stadsbewoners en lokale landbouwers, is een interessante ontwikkeling, en een blijvende, denk ik. Zo’n initiatief zorgt voor blijvende aandacht voor lokale producten en een goed inkomen voor de boeren. Stadslandbouw gaat ook over een heel directe binding tussen bewoners en ondernemers. Steeds meer mensen zien dat er een voedseltransitie nodig is, en dat stadslandbouw aan de toekomst van ons voedselsysteem kan bijdragen."

Leuke initiatieven die je zelf kunt bezoeken

• NoordOogst | Meteorenweg 272Je kunt NoordOogst bezoeken om je te inspireren hoe je bewust om kunt gaan met eten en duurzamer kunt leven.
• Mediamatic | Dijksgracht 6Bij Mediamatic onderzoeken ze de mogelijkheden van urban farming door het doen van voedselexperimenten. Hier kun je lezingen en workshops volgen, maar ook een hapje eten.
• Wijn van Bret | Kastrupstraat 11Deze stadswijngaard naast station Sloterdijk geeft cursussen en organiseert proeverijen, maar je kunt hier ook leren om je eigen biologische wijn te maken.
• De Herkomst | Osdorperweg 787Op deze circulaire varkenshouderij kun je zelf een stukje vlees bestellen en ophalen, maar je kunt er ook alles leren over voedselproductie of gewoon knuffelen met de varkens.
• Fruittuin van West | Tom Schreursweg 48Wil je je eigen appels, peren of kruisbessen oogsten? Dat kan bij Fruittuin van West. 
• Pluk! Groenten van West | Tom Schreursweg 48Waar je bij Fruittuin van West fruit kunt oogsten, kun je bij Pluk! Groenten van West je verse groenten plukken!