Expositie 'De geboorte van de stad': de hoogtepunten

In samenwerking met het Stadsarchief

Nog vóór de stad begon

Als je denkt aan de geschiedenis van Amsterdam, denk je al gauw aan de 17e eeuw, de wereldoorlogen of de industriële revolutie. Maar wat weet je over het begin van de stad? De tentoonstelling De geboorte van de stad: op zoek naar middeleeuws Amsterdam in het Stadsarchief neemt je mee naar het allereerste begin, nog vóór 750 jaar geleden, de verjaardag die we dit jaar vieren. Projectleider bij het Stadsarchief Roísín Douglas neemt ons mee door de tentoonstelling, vanaf de prehistorie tot aan de Beeldenstorm in 1566.

Van bezoekers tot bewoners

De expositie neemt je mee langs 8 thema’s waarin de Amsterdammer door de eeuwen heen telkens een ander karakter heeft: van handelaar tot zorgdrager en van koopvrouw tot smid. Aan de hand van bijzondere archiefstukken, zeldzame archeologische vondsten, animaties, een podcast en een interactieve tijdlijn duik je in de persoonlijke verhalen van echte Amsterdammers. In minder dan 1000 jaar is een verlaten veengebied omgevormd tot een volledig functionerende wereldstad. Best knap van die Amsterdammers.

Sta oog in oog met de eerste Amsterdammer

De geschiedenis van de stad begint duizenden jaren geleden, bij de bezoekers en ‘passanten’ die hier kwamen en hun sporen hebben achtergelaten. Archeologische vondsten laten zien hoe zij leefden. Hoogtepunt van de tentoonstelling is de reconstructie van de eerste Amsterdammer. De restanten van de eerste Amsterdammer, gevonden onder de Oude Kerk, komen uit ongeveer 1150-1215. ‘Je ziet zelfs een boomstamgrafkist, een soortgelijke waarin de restanten werden gevonden. Heel bijzonder.’ Door moderne technologie heeft deze persoon nu een gezicht en weten we hoe die leefde en at. Oog in oog staan met de eerste Amsterdammer, dat kan nu dus. Volgens Roísín een vriendelijk ogend persoon, maar oordeel vooral zelf!

Vanaf de middeleeuwen

We gaan iets verder terug in de tijd. De periode van 1000 tot 1500 was belangrijk voor Amsterdam. ‘De middeleeuwen zijn lang onderbelicht gebleven. Mensen denken al gauw aan clichés: heksen, prinsessen, modder en geweld,’ vertelt Roísín. ‘Maar de beginselen van de stad die we nu kennen vinden hun oorsprong in de middeleeuwen. Het is eigenlijk de geboortekamer van de stad.’ De stad groeide en het werd tijd om structuur aan te brengen. Regels over onder meer gokken, afval en prostitutie werden met vallen en opstaan ingevoerd vanaf de 14e eeuw. Op een interactieve tijdlijn zie je deze ontwikkeling en ook de groei van de stad terug. Burgers die een sociaal vangnet vormden voor de armen, ouderen en zieken en rebelse Amsterdammers zoals Aechte die tegen haar echtgenoot inging voor haar dochter: ze bepaalden allemaal het karakter van Amsterdam. Met mooie verhalen, en soms wat minder mooie.  

Geen gewone geschiedenisles

Natuurlijk leer je veel over de geschiedenis, maar wat de expositie zo bijzonder maakt volgens Roísín zijn de verhalen van echte mensen. ‘We willen de clichés ontkrachten door echte mensen een stem te geven.’ Zo lees je uit een handgeschreven handelaarsboekje, bekijk je een middeleeuws huurovereenkomst en duik je in het dagelijks leven van toen.

Net zoals wij ons leven in deze stad leven, zijn er zoveel Amsterdammers ons voorgegaan. Verschillen we wel zoveel van hen? Kenden zij dezelfde problemen als wij? Hoe gingen zij om met een krappe huizenmarkt en duurzaam omgaan met afval? Je ontdekt het zelf vanaf 7 maart in het Stadsarchief.

Er is meer

Kinderen vanaf 6 jaar kunnen de tentoonstelling op een bijzondere manier beleven. Grijp een gratis speurtochtenboekje, volg de audiotour en ga samen met Mees op avontuur door de geschiedenis. Rondom de tentoonstelling worden verder ook workshops en lezingen georganiseerd en verschijnt er een boek met essays en foto’s dat dieper ingaat op de thema’s uit de tentoonstelling. Verdiep je in onderwerpen zoals misdaad en straf, eten in de middeleeuwen en onderzoek doen in middeleeuwse bronnen.

• ­­7 maart t/m 6 juli | Stadsarchief Amsterdam