Bijzondere huizen

Houten huis

Vandaag de dag zijn bijna alle gebouwen in Amsterdam gemaakt van baksteen, maar dit was niet altijd het geval. Middeleeuwse gebouwen waren oorspronkelijk van hout. In 1421 en 1452 ging de stad tweemaal bijna volledig in vlammen op. Door deze verwoestende branden mochten huizen niet langer houten zijmuren hebben. Sinds 1669 is het zelfs helemaal niet meer toegestaan hout te gebruiken voor de bouw van huizen. Nu staan er nog maar 2 houten huizen in Amsterdam.

In 't Aepjen | Zeedijk 1

Het houten huis | Begijnhof 34

Het oudste huis van Amsterdam

Het houten huis aan Begijnhof 34 is ook meteen het oudste huis van Amsterdam. Je vindt het huis in een hofje waar vroeger de Begijnen woonden. Dit waren vrijgezelle vrouwen die buiten het klooster een religieuze leefgemeenschap vormden.  “Het Houten Huys” is rond 1425 gebouwd en heeft daarom nog een gotisch houtskelet uit die tijd. Hoewel Begijnhof 34 het oudste huis van Amsterdam is, staat het oudste gebouw midden op de Wallen: de van 1306 daterende Oude Kerk.

Het houten huis | Begijnhof 34

Het smalste huis ter wereld

Vroeger werd de hoogte van de belastingen bepaald aan de hand van de breedte van de gevels. Amsterdammers bouwden hun huizen daarom zo smal mogelijk om hoge belastingen te vermijden. Het is dan ook niet verwonderlijk dat het smalste huis ter wereld in Amsterdam staat. De gevel aan het Singel 7 is niet veel breder dan de deur! Maar schijn bedriegt, want het is eigenlijk de achterkant van het huis. De voorkant is een stuk breder. Het werkelijk kleinste huisje van Europa ligt aan de Oude Hoogstraat 22. Dit huisje is slechts 2.02 meter breed en zes meter diep. 

Smalste huis | Singel 7 of Oude Hoogstraat 22

Het breedste huis in Amsterdam

Het hoogst ongewone Trippenhuis aan de Kloveniersburgwal 29 werd in 1666 gebouwd voor de succesvolle broers Lodewijk en Hendrick Trip. Met een breedte van 22 meter is het de ruimste woning in Amsterdam. Op het dak staan schoorstenen die eruit zien als kanonnen, omdat de broers hun fortuin hadden verdiend in de wapenhandel. Hun enorme huis staat tegenover een huisje van slechts 2,44 meter breed met een prachtig versierde gevel. Volgens de legende hebben de gebroeders Trip het gebouwd voor een van hun bediendes toen deze riep “Ik zou al blij zijn als ik een huis had dat slechts de breedte had van de voordeur van het huis van mijn meesters”.

Trippenhuis | Kloveniersburgwal 29

Beelden en cijfers

Terwijl je je over de smalle huizen verbaast, zal het je waarschijnlijk ook opvallen dat er halverwege meer dan 650 gevels een tegel hangt met een afbeelding erop. Deze gevelstenen fungeerden in de middeleeuwen als huisnummers, omdat veel mensen niet konden lezen. Uit de afbeeldingen kon het beroep of de naam van de eigenaar worden afgeleid. Sommige afbeeldingen zijn zo vreemd dat je je afvraagt wat het beroep van de bewoner geweest moet zijn. Huisnummers werden pas in Nederland geïntroduceerd toen Napoleon aan de macht kwam.

Hoofden en neuzen

Ook lichaamsdelen zijn vertegenwoordigd in het Amsterdamse bouwwezen. Zo is er het "Huis met de Hoofden" aan de Keizersgracht 123. Dit gebouw uit 1622 ontleent zijn naam aan de prachtige waterspuwers, pilaren en hoofden die aan zijn gevel pronken. Zij stellen de zes godheden Apollo, Ceres, Mercurius, Minerva, Bacchus en Diana voor. Geen enkel ander 17e-eeuws gebouw in Amsterdam is zo authentiek bewaard gebleven. Aan de Singel 116 staat het "Huis met de Neuzen", waarvan de topgevel versierd is met 3 mannenhoofden met geweldig forse neuzen.

Huis met de Hoofden | Keizersgracht 123

Huis met de Neuzen | Singel 116

Huis Bartolotti

Aan het begin van de 17e-eeuw bouwde Willem van den Heuvel een reusachtig pand aan de Herengracht 170-172. Toen hij het geld erfde van zijn kinderloze, aangetrouwde oom Giovanni Bartolotti was hij in een klap een van de rijkste Amsterdammers van zijn tijd. Voorwaarde hiervoor was wel dat hij zijn ooms handelshuis onder de naam Bartolotti zou voorzetten. Dus veranderde Willem zijn naam in Guillielmo Bartolotti. De gevel geeft 2 Italiaanse verklaringen voor de rijkdom van Guillielmo, namelijk door 'vernuft en noeste vlijt' en 'godsdienst en rechtschapenheid'.

Huis Bartolotti | Herengracht 170-172

Amsterdamse School

Amsterdam heeft een eigen versie van de Art Deco stijl die vooral in de jaren 20 van de vorige eeuw populair was. Deze Amsterdamse School stijl werd zelfs toegepast op hele wijken, waaronder de Rivierenbuurt. Een opvallend kenmerk van deze stijl zijn de versierde gevels. Ook hebben de ramen en deuren opvallende vormen. Een van de beroemdste woonblokken dat in deze stijl gebouwd is, is het appartementencomplex dat bekend staat als Het Schip. Sinds 2001 is er een Museum gevestigd dat in aandacht besteedt aan de Amsterdamse School.

Het Schip | Oostzaanstraat 45

Zevenlandenhuizen

In de Roemer Visscherstraat bij het Museumplein ontwierp architect Tjeerd Kuipers in 1894 7 huizen die elk de bouwstijl uit een ander Europees land vertegenwoordigen. Boven elke deur staat het land weergegeven waarnaar het huis verwijst. Zo neemt de kathedraal met uivormige koepel op nummer 28 je mee naar Rusland. Het Spaanse huis op nummer 24 straalt een Mediterrane sfeer uit door zijn vrolijke roze-gestreepte gevel. Duitsland wordt verbeeld in nummer 20. Ramen met spitsbogen sieren dit huis in romantische bouwstijl.

Zevenlandenhuizen | Roemer Visscherstraat

Huisje, boompje…

Het unieke karakter van de Scheepstimmermanstraat op het Oosterdokseiland ontstond toen mensen een architect in de arm mochten nemen om er een eigen droomhuis te bouwen. Al moesten de huizen wel aan bepaalde strenge eisen voldoen. Zo mochten ze niet hoger zijn dan 9.2 meter en moest het plafond van de begane grond op 3.5 meter hoogte komen te liggen. De voordeuren liggen aan de Scheepstimmermanstraat, terwijl de huizen aan de achterkant bestaan uit grote ramen en direct aan het water grenzen. Een van de huizen is zelfs geconstrueerd rondom een boom, die door een opening in de vloer groeit tot net onder het dak.

Huisje, boompje... | Scheeptimmermanstraat

Het beroemdste huis in Amsterdam

Het Anne Frank huis is waarschijnlijk het beroemdste huis van Amsterdam en trekt ongeveer 1 miljoen bezoekers per jaar. In dit huis aan de Prinsengracht 263 zat Anne Frank meer dan 2 jaar lang met haar familie ondergedoken. Haar vader, Otto Frank, had hier ook zijn bedrijf.

Anne Frank Huis | Westermarkt 20

Architectuurcentrum Amsterdam (Arcam)

Als je na het lezen van dit artikel zin hebt gekregen in nog meer architectonische weetjes, breng dan een bezoek aan Architectuurcentrum Amsterdam. Gevestigd in een opvallend gebouw dat perfect past bij de doelstelling is het een informatiepunt voor iedereen met een passie voor architectuur. Het leidt je zo naar de meest interessante gebouwen en locaties in de stad. Daarnaast vind je er veel boeken, tijdschriften, folders, kaarten en krantenartikelen over architectuur. Er worden vaak boeiende tentoonstellingen gehouden en de toegang is gratis.

Arcam | Prins Hendrikkade 600